Mewn cydweithrediad â
Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Arddangosfa: 5-9 Chwefror 2018, Ystafell Summers
Sgwrs amser cinio: 1pm, 7 Chwefror 2018, y Drwm.
Bydd Mary-Ann Constantine yn cyflwyno uchafbwyntiau prosiect pedair blynedd ar Deithiau Thomas Pennant (1726–1798) a’r rheiny a’i dilynodd. Dangosir detholiad o’i lyfrau a’i lawysgrifau trwy gydol yr wythnos yn Ystafell Summers y Llyfrgell.
Digwyddiad trwy gyfrwng y Saesneg
I fwcio tocyn, cysylltwch â Thŷ Dr Johnson.
Moses Griffith, Penmaen Bach from Penmaen Mawr Road: o’r ‘Tours in Wales’ addurnedig (LLGC)
[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Penmaenbach_from_Penmaen_Mawr_road.jpg]
Yn ystod y misoedd diwethaf mae’r tîm ymchwil wedi bod yn canolbwyntio ar baratoi detholiad o lythyrau ac ysgrifau teithio ar gyfer cyhoeddiad ar-lein. Rydym yn bwriadu lansio’r set cyntaf o destunau ym mis Tachwedd, yn Llundain, mewn cynhadledd yn y Linnean Society (gw. isod). Mae’r broses o baratoi testunau ar gyfer cyhoeddiad digidol wedi bod yn eithaf heriol, gan gynnwys agweddau technegol (megis tagio enwau) sy’n mynd tu hwnt i dasgau golygyddol arferol. Ond bydd hyn yn gadael i ddarllenwyr archwilio’r deunydd mewn gwahanol ffyrdd, gan arwain at ddarganfyddiadau newydd yng nghohebiaeth Pennant. Bydd yn haws deall hefyd sut defnyddiwyd ei waith gan awduron a theithwyr diweddarach. Fel erioed, mawr yw’n diolch i’n tîm technegol, sef Luca Guariento and Vivien Williams, am hwyluso’r broses gymhleth hon inni cymaint â phosib.
Mae arian y prosiect yn dod i ben eleni, ac rydym am ddathlu pedair blynedd brysur iawn gyda chyfres o ddigwyddiadau i gyd-fynd ag arddangosfa yn Nhŷ Dr Johnson yn Llundain. Mewn cydweithrediad â’r Curadur, Celine Luppo McDaid, bwriedir archwilio taith enwog Johnson & Boswell i Ucheldiroedd yr Alban yn 1773 mewn goleuni taith Thomas Pennant (blwyddyn yn gynharach!). Ceir hefyd detholiadau o lythyrau a theithiau Hester Piozzi – cyfaill agos i Johnson a pherthynas i Pennant. Cynhelir gwahanol ddigwyddiadau yn ystod tri mis yr arddangosfa:
4 Hydref: Agoriad yr arddangosfa, Curious Travellers: Dr Johnson and Thomas Pennant on Tour
30 Hydref: Darlith gan Dr Mary-Ann Constantine i Gymdeithas y Cymmrodorion yn Llundain
15 Tachwedd (Tŷ Dr Johnson): Dwy ddarlith gan Yr Athro Murray Pittock a’r Athro Nigel Leask ar Dr Johnson a Thomas Pennant.
16 Tachwedd: Cynhadledd undydd & lansiad y testunau digidol (Linnean Society, Burlington House, Llundain)
14 Rhagfyr (Tŷ Dr Johnson): Noswaith o farddoniaeth a cherddoriaeth yng nghmwni beirdd o’r Alban ac o Gymru, Alec Finlay ac Ifor ap Glyn.
[https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Johnson#/media/File:Samuel_Johnson_by_Joshua_Reynolds.jpg]
Dyma ni hanner ffordd trwy’r prosiect yn barod; tu ôl i’r llenni mae gwaith yn mynd yn ei flaen i drawsysgrifio, golygu a ‘thagio’’r Llythyrau a’r Teithiau, gyda chymorth ein datblygwr systemau Luca Guariento, a’n cynorthwyydd newydd Vivien Williams. Rydyn ni wedi ychwanegu Blog Ymchwil i’r wefan; fel Blog y Cerddwyr mae hwn yn agored i unrhyw un sydd eisiau cyfrannu. Mae sawl digwyddiad y dod lan yn ystod y misoedd nesaf lle bydd aelodau o’r tîm yn sôn am eu gwaith. Rydyn ni’n falch iawn o gyhoeddi’r newyddion bod yr arddangosfa o waith celf a gynhaliwyd yn Oriel Sycharth llynedd yn symud i Oriel Brondanw, Llanfrothen, yng nghanol mis Mai, ac ymlaen wedyn i Aberystywth. Disgwylir cyfrol o ysgrifau ar wahanol agweddau o Deithiau Thomas Pennant, (gol. Mary-Ann Constantine & Nigel Leask), gan Anthem Press yn y gwanwyn.
Ionawr 26-27, Llundain: rhoddodd Alex Deans bapur ar Pennant & Banks: ‘With a facility of communication’: Pennant, Banks and collaborative knowledge-making’, National Portrait Gallery Workshop: ‘Science, Self-fashioning and Representation in Joseph Banks’s Circles’. [crynodeb]
Chwefror 17, Caeredin: soniodd Nigel Leask ac Alex Deans am fapio Teithiau Pennant yn Llyfrgell Genedlaethol yr Alban.
Mawrth 8, Glasgow: bydd Nigel Leask yn traddodi darlith ar Thomas Pennant i’r Royal Philosophical Society, Glasgow.
Ebrill 29 (Prifysgol Edge Hill): bydd Kirsty McHugh yn trafod ‘Leeds, Loch Lomond & the Lakes: the Marshalls, the Wordsworths and home tourism’ mewn cynhadledd, Romanticism takes to the hills.
Ebrill 29, Oriel Môn, Llangefni, Anglesey: diwrnod undydd (trwy gyfrwng y Gymraeg) ar Morrisiaid Môn. Bydd Ffion Jones yn sôn am gysylltiadau cyffredin William Morris a Thomas Pennant. [Rhaglen]
Mai 6, Penpont, Aberhonddu (cynhadledd undydd, croeso i bawb!): Ffenestri ar y Byd : Teithwyr i sir Frycheiniog yn y G18fed a’r G19eg. [Rhaglen]
Canol Mai – diwedd Mehefin: Arddangosfa: Tirwedd, Symud, Celf, Oriel Brondanw, Llanfrothen. Gwyliwch am ddigwyddiadau a sgyrsiau cysylltiedig. Mae’n debyg y bydd yr arddangosfa yn symud i’r Hen Goleg, Aberystwyth, yn ystod mis Gorffennaf – manylion i ddilyn.
Mai 12, Rhydychen (darlith gyhoeddus): bydd Mary-Ann Constantine yn rhoi’r ddarlith O’ Donnell 2017 ar: ‘Curious Traveller: Britons, Britain and Britishness in Thomas Pennant’s Tours’.
Mehefin 7-9, Dulyn: bydd Mary-Ann Constantine yn rhoi prif ddarlith mewn cynhadledd flynyddol Eighteenth Century Ireland Society, ar deithwyr o Gymru i Iwerddon yn ystod y G18fed (gan gynnwys Thomas Pennant, a ymwelodd yn ddyn ifanc ym 1754).
Gorffennaf 10-12, Aberystwyth. Borders and Crossings International Conference. Bydd Mary-Ann Constantine yn rhoi prif ddarlith ar ysgrifau teithio am yr Arfordir yn y cyfnod Rhamantaidd; bydd Liz Edwards yn trafod teithiau Prydeinig Hester Piozzi.
Gorffennaf 29-31, Efrog. British Association for Romantic Studies. Bydd Teithwyr Chwilfrydig yn cynnig panel o 3 darlith gan Alex Deans, Kirsty McHugh a Mary-Ann Constantine; bydd Liz Edwards yn trafod teithiau Hester Piozzi, a chyflwynir prif ddarlith gan Nigel Leask ar deithiau cerdded gan radicaliaid tua 1800.
October 18 (darlith gyhoeddus): bydd Nigel Leask yn rhoi darlith flynyddol Cymdeithas Thomas Pennant yn Nhreffynnon.
Cysylltwch â ni os oes gennych chi unrhyw ymholiadau, neu os hoffech chi gael aelod o’r tîm i ddod i siarad â’ch grwp. A chofiwch bod croeso ichi ysgrifennu pwt bach ar gyfer ein blogiau!
Taith gerdded o gwmpas stad yr Hafod
15/06/16
Bydd y daith gerdded yn un hamddenol, tua 4 milltir, gyda thipyn o aros i wrando ar sgyrsiau a pherfformiadau. Cynhelir y rhan fwyaf o’r rheini yn ystod rhan gyntaf y dydd; mae’n bosib, felly, ichi adael ynghynt os ydych chi’n dymuno. Dewch â thocyn bwyd: rydym yn anelu at gael picnic tua 1.15. Bydd y daith yn dilyn llwybrau swyddogol Hafod, ond noder bod rhai ohonynt yn serth ac yn llithrig – yn enwedig yn y prynhawn pan awn ni lan i Lefel Lampwll (Cavern Cascade). Nid oes tâl am y dydd, ond croesewir cyfraniadau tuag at Eglwys Newydd ac Ymddiriedolaeth Hafod. NID OES signal ffôn yma, ond mae ffôn yn Swyddfeydd y Stad. Dewch â chotiau glaw, eli haul a rhywbeth i’ch amddiffyn rhag y gwybed!
Mae’r amserlen isod yn fras iawn a bydd popeth yn dibynnu ar y nifer o bobl sy’n troi lan. Yn ogystal â’r sgyrsiau hyn (a draddodir yn Saesneg) ceir darlleniadau ac efallai caneuon. Am ragor o wybodaeth cysylltwch â mary-ann.constantine@cymru.ac.uk
10.30: Ymgynnull: Eglwys Newydd, maes parcio a thai bach ar gael. Trefnir arddangosfa fach gan Gyfeillion yr Eglwys ac maent yn cynnig paned inni. Bydd yr artist Sarah Byfield o bosib yn dangos rhai o’i mapiau.
10.50: Jennie MacVe (Stad yr Hafod): croeso.
11.20: Cerdded i lawr o’r Eglwys at swyddfeydd y Stad (taith rwydd, 20-30 munud)
11.50 – 12.30: Sgyrsiau byr gan Peter Wakelin (ar yr arlunydd John Piper a Hafod) & Peter Stevenson (prosiect ffilm gyfredol yn ymwneud â llên gwerin yr ardal)
12.30 – 12.50: O flaen adfeilion y Tŷ: archaeolegydd Andy Peters yn trafod ‘Treescapes at Hafod’.
12.50 -1.10 Cerdded (rhwydd) i Ardd Flodau Mrs Johnes. Picnic yma os yw’n braf, a chyfle i ddarganfod gwaith yr artist Christine Watkins, fydd yn creu Drysfa (Labyrinth) ar y lawnt.
Sgwrs gan Michael Freeman ar deithwyr i Gymru.
2.15 pm: Cerdded (20-30 munud) o’r ardd, dros y bont ac i’r dde, gan dorri ar draws lan i’r ‘Gentleman’s Walk’, ac ymlaen i’r twmpath ger Pant Melyn.
2.45: Sgwrs fer gan Mary-Ann Constantine ar ymweliad Iolo Morganwg â Hafod yn 1799.
3pm ymlaen. O’r man yma ceir ymweliadau (mewn grwpiau bach i’r rhai sy’n dymuno) i raeadr Lefel Lampwll (rhyw 10 munud i fyny’r bryn). Noder bod y llwybr yn serth a llithrig.
3.30: Dewis i ddychwelyd yn syth nôl i’r Eglwys, neu gymryd llwybr heibio’r Arcêd Gothig (ar ei newydd wedd), a’r Bont Shân (Chainbridge) – sy’n ychwanegu rhyw 20-30 munud i’r daith.
4-4.30 dychwelyd i Eglwys Newydd ac ymadael.
27 Tachwedd 2015, Amgueddfa Genedlaethol, Caerdydd
Mary-Ann Constantine
‘Thomas Pennant’s Women’
Llyfrgell Treffynnon
15 Hydref 2015 7.30 pm
